Ở Việt Nam, vaccine ngừa bệnh bạch hầu được đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng, trẻ em được tiêm chủng miễn phí từ lâu, tuy nhiên hiện vẫn chưa thể loại trừ bệnh bạch hầu.

Lỗ hổng tiêm chủng

Thông tin từ Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TPHCM, đến chiều 2-7, sức khỏe bệnh nhi G.A.P. (13 tuổi, dân tộc H’Mông, tỉnh Đắk Nông) bị nhiễm bạch hầu đang diễn tiến xấu, tình trạng viêm cơ tim ngày càng nặng. Mặc dù bệnh nhi được đặt máy tạo nhịp nhân tạo nhưng diễn tiến viêm cơ tim nặng hơn, suy tim, men tim tăng gấp 20 - 30 lần so với bình thường… Kết quả siêu âm cho thấy cơ tim nhão. Bệnh viện đang điều trị hỗ trợ tích cực tim mạch, dùng thuốc hỗ trợ tim mạch chờ phục hồi.

Theo TS-BS Phan Tứ Quý, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu trẻ em, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới, nếu xem xét khả năng ghép tim, các bác sĩ sẽ tính đến trường hợp can thiệp ECMO cho bệnh nhi. “Bệnh nhi nhập viện tại bệnh viện địa phương ngày thứ 3 sau khi mắc bệnh. Khi được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Vùng Tây Nguyên, bệnh đến ngày thứ 6 nhưng chưa được dùng huyết thanh kháng độc tố bạch hầu do tình trạng thuốc khan hiếm. Người nhà bệnh nhi cho biết, bệnh nhi chưa được chích ngừa bạch hầu trước đây” - TS-BS Phan Tứ Quý cho hay.

Lý giải về việc xuất hiện một số ổ dịch bạch hầu gần đây, TS Đặng Quang Tấn, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, cho biết, hiện dịch bệnh bạch hầu chưa được loại trừ ở nước ta nên người dân vẫn có thể mắc bệnh nếu chưa tiêm vaccine phòng bệnh đầy đủ và tiếp xúc với mầm bệnh. Từ đầu tháng 6-2020 tới nay, trên địa bàn một số xã vùng sâu, vùng xa của tỉnh Đắk Nông đã ghi nhận hơn 12 trường hợp mắc bạch hầu, trong đó có 1 trẻ nhỏ 9 tuổi đã tử vong. TPHCM cũng vừa ghi nhận ca mắc bạch hầu đầu tiên là một thanh niên.

Qua giám sát dịch tễ tại Đắk Nông, khu vực bùng phát dịch bạch hầu là nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp 48-52%, đặc biệt các trường hợp mắc bệnh chưa được tiêm đầy đủ các mũi vaccine phòng bạch hầu vì khu vực này là vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc vẫn còn tâm lý e ngại việc tiêm ngừa vaccine.

Chủ động phòng chống, không quá hoang mang

Theo PGS-TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, cần chủ động đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch vaccine ngừa bạch hầu trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng là vaccine phối hợp “5 trong 1” phòng bệnh bạch hầu (ComBe Five) hoặc vaccine DPT-VGB-Hib (SII). Người dân cần thường xuyên rửa tay bằng xà phòng; che miệng khi ho hoặc hắt hơi; giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng hàng ngày; hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh. Bảo đảm nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng. Khi có dấu hiệu mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh bạch hầu phải được cách ly và đưa đến cơ sở y tế để được khám, điều trị kịp thời. Người dân trong ổ dịch cần thực hiện nghiêm túc việc uống thuốc phòng và tiêm vaccine phòng bệnh theo chỉ định và yêu cầu của cơ quan y tế.

PGS-TS Dương Thị Hồng, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Trưởng Văn phòng Chương trình Tiêm chủng quốc gia cho biết, trong giai đoạn chuyển đổi vaccine “5 trong 1” Quinvaxem sang vaccine ComBe Five, tỷ lệ tiêm chủng vaccine giảm mạnh. Cùng với đó, thời gian cách ly xã hội vừa qua do dịch Covid-19 cũng có hơn 1 tháng tạm ngưng tiêm chủng, dù viện đã chỉ đạo tiêm vét nhưng vẫn có một tỷ lệ nhất định sót mũi tiêm hoặc chưa tiêm. Trong khi đó, một số chuyên gia dịch tễ cho biết, theo Chương trình Tiêm chủng mở rộng, trẻ được tiêm miễn phí vaccine phối hợp “5 trong 1” trong đó có bạch hầu là trẻ dưới 2 tuổi nhưng do đây vẫn là bệnh lưu hành, khi tỷ lệ tiêm chủng giảm hơn, nhóm nguy cơ cao hơn thì đối tượng dễ bị tác động lại là trẻ lớn. Giai đoạn vừa qua đã có chiến dịch tiêm bổ sung vaccine TD (ngừa bạch hầu và uốn ván) nhưng mới triển khai được đến nhóm dưới 7 tuổi và mới tiến hành được ở 30 tỉnh, thành nguy cơ cao. Do đó một số ý kiến đề nghị mở rộng các tỉnh được tham gia chiến dịch này để tiêm vét, tiêm bổ sung cho các cháu đang bị thiếu mũi hoặc chưa tiêm vaccine ngừa bạch hầu. 

Cùng chủ đề Báo Tuổi trẻ, trang 13:  “Ngăn bệnh bạch hầu ra sao?”; Sức khỏe & Đời sống, trang 1: “Các ca mắc bạch hầu gần đây: Hầu hết đều không tiêm hoặc tiêm không đủ mũi vắc-xin”.

Nguồn báo Sài Gòn giải phóng