Nghiên cứu mới: Gián Đức đã tiến hóa để kháng thuốc diệt côn trùng
Gián Đức (Blattella germanica), kích thước của con trưởng thành đạt 1,3 - 1,6 cm, thậm chí lớn hơn. Gián Đức từng trở thành nỗi kinh hoàng của người Anh - vì chúng ăn và gặm nhấm tất cả mọi thứ, từ da, sách, bao bì nhựa cho đến thức ăn.
Nếu gặp điều kiện thuận lợi, một cặp gián Đức có thể tạo ra 10.000 hậu duệ chỉ trong 1 năm và quá trình sinh sản diễn ra ác nhất vào những tháng mùa hè.
Theo chuyên trang về dịch hại Pest Wiki, gián Đức ưa thích môi trường nóng và ẩm, đặc biệt là khu vực nhà bếp. Tuy cũng có cánh nhưng chúng hiếm khi bay lượn và chủ yếu mò ra kiếm ăn vào ban đêm. Cách đơn giản nhất để kiểm tra xem trong nhà có gián Đức hay không, là nhìn vào những kẽ hở ẩm ướt, tối tăm trong nhà bếp.
Dưới đây là 10 sự thật không phải ai cũng biết về gián Đức và một số cách để tiêu diệt loài côn trùng này:
1. Gián Đức có quá trình biến thái (metamorphosis) không hoàn toàn.
2. Gián Đức là vật trung gian lây truyền khuẩn đường ruột salmonella và các bệnh khác.
3. Phần vỏ cứng bảo vệ sau đầu (pronotum) của gián Đức rất dễ nhận biết với 2 sọc đen dọc.
4. Trứng gián Đức (ootheca) có thể chứa tới 35 - 40 ấu trùng gián con.
5. Trong điều kiện thuận lợi, trứng gián Đức mất 1 tháng để nở.
6. Gián Đức cái sẽ giữ bọc trứng gần 1 tháng, đến khi sắp nở mới nhả ra.
7. Tùy vào nguồn thức ăn, một con gián Đức mất từ 6 tuần đến 6 tháng để trưởng thành.
8. Không mấy khi bay lượn nhưng gián Đức lại thích ở chỗ cao (chung cư), nơi có nhiệt độ, độ ẩm cao.
9. Với kết cấu arolium dưới lòng bàn chân, gián Đức có thể leo trèo trên bề mặt nhẵn nhụi.
10. Ở giai đoạn nhộng (nymph), gián Đức có một mảng nhạt màu ở giữa ngực.
Khi xuất hiện gián Đức trong nhà, cần phải xem xét lại ngay tình hình vệ sinh trong gia đình, đặc biệt là khu vực nhà bếp, nhà tắm. Trông có vẻ vô hại nhưng gián Đức và gián thành phố nói chung, là loài trung gian mang mầm bệnh kiết lị, viêm dạ dày ruột.
Phân gián thậm chí cũng liên quan đến sự gia tăng bệnh chàm, gây kích ứng tạo ra cơn hen suyễn.
Nạn gián Đức hoành hành gần đây khiến chúng tôi phải thực hiện bài viết này, thế nhưng chuyện xấu vẫn chưa qua đi. Theo nghiên cứu mới được đăng tải trên Nature hồi đầu tháng Sáu, các nhà khoa học khẳng định tốc độ tiến hóa của gián Đức đang quá nhanh, nhân tố chính thúc đẩy gián Đức thích nghi chính là việc ta sử dụng thuốc độc để tiêu diệt chúng.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Purdue phát hiện ra gián Đức đã có thể truyền khả năng kháng thuốc cho con cháu của mình. Đồng tác giả bản báo cáo khoa học, Michael Scharf, nói: “Chúng tôi không ngờ tốc độ kháng thuốc của chúng phát triển nhanh đến thế”.
“Gián đang tự phát triển khả năng kháng nhiều lớp thuốc trừ sâu khác nhau, khiến việc tiêu diệt chúng chỉ bằng chất hóa học gần như bất khả thi”.
Gián Đức đang ăn bả trong thử nghiệm của các nhà nghiên cứu
Ngoài việc vẻ ngoài ghê tởm và phiền nhiễu hết sức, những con gián còn mang trên người khuẩn E. coli và khuẩn salmonella, có thể gây ngộ độc thực phẩm. Những thứ gián thải ra cùng bộ phận cơ thể vương vãi của chúng có khả năng kích thích bệnh xoang hay gây dị ứng.
Để thí nghiệm, các nhà nghiên cứu thử ba loại thuốc diệt gián lên nhiều căn hộ khắp nước Mỹ suốt 6 tháng.
Kết quả khiến người ta sợ hãi: phần lớn gián vẫn sống tốt, thậm chí số lượng còn tăng. Những khu vực sử dụng nhiều thuốc diệt côn trùng có kết quả tệ hơn những vùng khác (tức là “chất lượng cuộc sống” của gián những khu vực này cao hơn những nơi còn lại), chứng tỏ thuốc trừ côn trùng đã phản tác dụng.
Để đối phó trong tương lai, nhóm nghiên cứu đưa lời khuyên về việc giữ vệ sinh sạch sẽ, bẫy gián hoặc những biện pháp hút chân không để diệt trừ cả tổ.
Nhà nghiên cứu Scharf nói: “Một số cách thức mới sẽ tốn kém hơn thuốc diệt côn trùng, nhưng nếu chất hóa học cũng không thể một mình chống chọi lại gián, thì việc mua thuốc cũng chẳng khác gì ném tiền qua cửa sổ”.
Tài liệu tham khảo
Trần Công Tú - Khoa Côn trùng và ĐVYH
